3.      Gambit Evans

Vào năm 1824, một nhà chơi cờ tên là David Evans đã sáng tạo ra phương án 4.b4, hy sinh chốt để nhanh chóng đạt trung tâm chốt mạnh cho Trắng. Với nước hy sinh chốt này, Trắng lợi “temp” trong việc đẩy d4 và tạm nắm giữ ưu thế trung tâm cũng như tốc độ phát triển quân. Gambit Evans rất phổ biến trong nửa cuối thế kỷ 19 qua những ván cờ đẹp của Paul Morphy, Adolf Anderssen và Mikhail Chigorin. Nhà vô địch thế giới thứ 2, Emanuel Lasker đưa ra hệ thống phòng thủ cho bên Đen và kể từ đó, loại gambit này gần như biến mất trong các cuộc so tài đỉnh cao. Mãi đến sau này, chúng ta mới lại được chứng kiến những trận đấu cờ vua trực diện, đậm tính chiến thuật như ngày xưa, của các Đại kiện tướng Quốc tế bây giờ khi họ khai quật và bổ sung những nước đi thú vị cho khai cuộc này.

Ý tưởng chính của Gambit Evans là hy sinh chốt b để chiếm trung tâm, khai thác đường chéo a2 – g8 (đánh vào chốt f7), ra quân nhanh nhất có thể để tấn công Vua Đen tại trung tâm.

1.e4 e5 2.Mf3 Mc6 3.Tc4 Tc5 4.b4 (hình 12)

Hình 12 – Khởi đầu của Gambit Evans

Cách chống lại gambit hay nhất chính là chấp nhận bắt chốt và tìm cách trả lại bằng quân số với thế trận tốt hơn.

Phương án chính là 4…Txb4. Chúng ta sẽ xem xét biến chính này sau những biến phụ dưới đây:

4...d5 5.exd5 Mxb4 6.0–0 Mf6 7.Mxe5 Mbxd5 8.d4 Td6 9.Tg5 c6 10.Md2± (hình 13);

Hình 13 – Thế biến 4…d5

4...Tb6 5.a4 a6 6.Mc3! d6 (6...Mf6 7.Md5! Mxd5 (7...Mxe4 8.0–0 0–0 (8...Mf6 9.d4! Mxd5 10.Txd5 Mxb4 11.Txf7+ Vxf7 12.Mxe5+) 9.d3 Mf6 10.Tg5 d6 11.Md2±) 8.exd5 e4 9.dxc6 exf3 (9...0–0 10.Tb2 exf3 11.Hxf3 dxc6 12.Hc3! Xe8+ 13.Vf1 Hg5 14.h4 Hh6 15.a5 Ta7 16.h5‚) ) 7.Md5 Ta7 8.d3 h6 9.Te3!²

Hình 14 – Thế biến 4…Tb6 khi Đen không tiếp nhận gambit

Trong các thế biến không tiếp nhận gambit, Đen đều gặp khó khăn về mặt thế trận và Trắng vẫn phát triển quan nhanh hơn với ưu thế không gian cũng như độ cơ động quân. Trong những thế biến này, Trắng tiếp tục công việc an toàn Vua và đẩy chốt giành trung tâm. Với lợi thế không gian cùng vị trí quân hợp lý, những bạn có khả năng đánh chiến thuật tốt sẽ có cơ hội thi triển những đòn đánh táo bạo của mình.

Chúng ta trở lại biến chính:

4…Txb4 5.c3 Ta5

Ngoài thế biến chính Ta5, Đen có thể trả lời 5…Tc5 hoặc 5…Te7. Trong những biến này, Trắng đều thuận lợi phát triển quân và đủ bù đắp cho gambit.

7.Hb3 Hd7

Nếu Đen chơi 7...Mxd4 8.Mxd4 exd4 9.Txf7+ Vf8 10.0–0 He7 11.Tc4© (hình 15)

Hình 15 – Trắng có bù đắp đủ cho số chốt mất

Trong biến phụ trên hình 15, chắc chắn cuộc chiến sẽ rất thú vị nếu đây là cờ nhanh hoặc cờ chớp vì một bên thì hơn chốt nhưng Vua mất nhập thành, bên còn lại tuy kém chốt nhưng có thế tấn công.

8.dxe5 dxe5 9.0–0 Tb6 10.Xd1 He7 11.a4 [Ở đây có nước đi thú vị 11.Xd5!?, các bạn cùng phân tích nhé] 11...a6 12.a5 Tc5 13.Tg5 Mf6 14.Td5 0–0 15.Mbd2 Md8 16.Mf1 Me6= (hình 16)

Hình 16 – Biến chính Gambit Evans

Trắng tiếp tục duy trì đường ghim khó chịu trên đường chéo h4 – d8 bằng 17.Th4 và đe dọa các chốt Đen b7, e5 cùng vị trí đứng tốt của các quân. Kế hoạch của Trắng là chuyển Mf1-g3-f5 buộc Hậu Đen vào vị trí kém để tận dụng, hai Xe sẽ ở b1 và d1 kiểm soát 2 đường quan trọng. Khi Đen sai lầm, Trắng sẽ lấy lại chốt với thế trận tốt hơn rất nhiều. Về phía Đen, họ tìm cách đổi quân (đặc biệt là 2 Tượng Trắng) để tiếp tục giữ thế cân bằng và thắng cờ tàn.

Như vậy, Gambit Evans thực sự là một đòn đánh khó chịu nếu bên Trắng nắm vững khai cuộc và khả năng chiến thuật tốt. Tuy nhiên, Đen hoàn toàn có thể chơi tốt với những nước chính xác và chiến thắng ở cờ tàn.

Chúng ta sẽ để lại Tấn công Max Lange cho Phòng thủ Hai Mã vào những tuần kế tiếp.

Huấn luyện viên Quốc gia QUÁCH PHƯƠNG MINH