Qua nhiều năm tháng phát triển, các câu lạc bộ cờ vua, nơi mà mọi người có thể sinh hoạt, thi đấu giao lưu định kỳ theo thời hạn ghi trên thẻ thành viên, mang đến cho môn chơi trí tuệ này nhiều biến thể cờ giúp đa dạng hóa niềm vui của người chơi. Ở tầm mức này, cờ vua thường được xem là những trận đấu đầy tinh thần bằng hữu với mục đích vui là chính. Để giảm bớt độ căng thẳng vì phải đánh chính xác cả khai, trung và tàn cuộc, các thành viên của các câu lạc bộ bắt đầu tạo ra những phiên bản cờ vua rất khác biệt và phổ biến rộng rãi trên thế giới ngày nay nhằm mục đích giải trí, mang đến tiếng cười sau ngày làm việc mệt nhọc. Sau đây tôi xin liệt kê những dạng biến thể cờ vua phổ biến trên thế giới để bạn đọc có nhiều góc nhìn hơn khi tổ chức các buổi giao lưu thi đấu hữu nghị.

1. Cờ đặt (Bughouse chess)

Biến thể cờ vua phổ biến và nổi tiếng nhất thế giới. Trò chơi được thiết lập với 2 bàn cờ và 4 người chơi chia làm 2 đội thi đấu cùng nhau. Hai người của mỗi đội ở cùng một phía và chơi 2 màu quân khác nhau đấu với 2 người của đội kia ở vị trí đối diện. Luật thi đấu cũng như luật cờ vua bình thường nhưng khác biệt ở chổ khi ăn một quân thì lấy quân đó ra khỏi bàn cờ và chuyển sang cho đồng đội. Đến lượt đánh của mình thì mình có thể dùng 1 quân được đưa trước để đặt vào bàn cờ và hoàn tất lượt đi. Thường thì thời gian thi đấu của biến thể này là thời gian dành cho thể loại cờ chớp với 5 phút mỗi bên hoặc 3 phút tích lũy 2 giây cho mỗi nước đi. Hai đồng hồ để ở 2 phía mà cả 4 đối thủ đều quan sát được.

Ngoài ra ở mỗi nơi lại có quy định khác nhau cho 3 luật sau: luật không đặt quân hàng ngang cuối của đối phương, không đặt quân để chiếu vua đối phương và luật không phong cấp khi ở hàng ngang cuối. Một số nơi cho phép để tăng độ khó cho ván cờ nhưng một số nơi không cho phép thực hiện những điều này.

Khi thi đấu biến thể này của cờ vua nên chơi vui là chính và các người chơi có thể trao đổi thông tin với đồng đội về lượng thời gian còn lại hoặc quân cờ mình cần đồng đội cung cấp để đặt vào giành ưu thế.

Cờ đặt không chỉ mang đến niềm vui cho các kỳ thủ cấp câu lạc bộ mà còn ở cả cấp độ của các siêu đại kiện tướng.

2. Cờ 960 (Fischer Random chess)

Đại kiện tướng Bobby Fischer (1943 – 2008), vua cờ thế giới lần thứ 11, kỳ thủ vĩ đại nhất ở thế kỷ 20. Xuyên suốt quá trình thi đấu của ông là một câu chuyện đi vào huyền thoại và ông cũng để lại cho nhân loại một di sản quý giá – biến thể cờ vua 960. Biến thể cờ 960 được chính thức phổ biến đến công chúng vào năm 1996 tại Buenos Aires, Argentina. Biến thể cũng sử dụng bàn cờ và quân cờ tiêu chuẩn như bình thường, nhưng các quân cờ được sắp đặt ngẫu nhiên ở hàng ngang một của trắng và đen là hàng 1 và 8 sao cho vị trí mỗi bên phải có 2 quân tượng ở ô khác màu và vua của mỗi bên phải đứng giữa 2 xe, phía trên vẫn là dàn 8 chốt. Bên trắng xếp thế nào thì bên đen xếp giống vậy hoặc ngược lại.

Vua vẫn có thể nhập thành với hướng nhập thành gần và xa dẫu vua và xe có đứng ở đâu trên các ô cờ ngẫu nhiên. Khi nhập thành gần vua xe ở ô g1 và f1 (g8 và f8) và nhập thành xa thì vua xe ở ô c1 và d1 (c8 và d8) như thông thường. Dĩ nhiên các ô đó phải trống mới có thể nhập thành.

Theo nguyên lý tổ hợp các cách sắp xếp quân thì người ta tính ra có 1920 cách bố trí lực lượng, chia đều cho mỗi bên là 1920 : 2 = 960. Và chúng ta có tên gọi của thể loại cờ này là cờ 960. Thể loại cờ này rất tốt cho việc nâng cao kỹ năng tính toán các thế cờ lạ và cũng tuyệt vời để chơi giải trí khi khoảng cách giữa các kỳ thủ dày dạn kinh nghiệm trận mạc và những đấu thủ trẻ mạnh chiến thuật nhưng chưa hoàn thiện chiến lược là không nhiều.

Thiết lập ban đầu của một ván cờ 960.

 - Steven Chương -